Odbierając w Rzymie Wielki Krzyż Zakonu Kawalerów Maltańskich „Pro Merito Melitensi”, Krzysztof Penderecki przypomniał zapomniane słowa Johannesa Tinctorisa o funkcji muzyki, która powinna:

„Boga radować, diabła zmuszać do ucieczki, umysły przyziemne podnosić, chorych leczyć, w trudach ulgę dawać”.

Krzysztof Penderecki – fascynująca, renesansowa osobowość twórcy naszych czasów: kompozytor i dyrygent, człowiek natury i kultury – jest twórcą o wielu obliczach. Określany jako „klasyk XX wieku”.

Muzyka Krzysztofa Pendereckiego na chór a cappella związana jest szczególnie ze sferą sacrum.
Krzysztof Penderecki mówił o swej sztuce:

„Moja sztuka, wyrastając z korzeni głęboko chrześcijańskich, dąży do odbudowania metafizycznej przestrzeni człowieka strzaskanej przez kataklizmy XX wieku. Przywrócenie wymiaru sakralnego rzeczywistości jest jedynym sposobem uratowania człowieka.”

Z jednej strony, Penderecki przywołuje wielowiekową praktykę Kościoła skupiającego wiernych na modlitwie wspólnoty: od śpiewanych chóralnie hymnów i pieśni religijnych, aż do antyfon powtarzanych przez wiernych między wersetami psalmów. Z drugiej – wpisuje się w muzyczną tradycję wielkich mistrzów przeszłości: nawiązuje do renesansowego kontrapunktu i pełni brzmienia (od Ockeghema do Palestriny) czy barokowych modlitewnych chórów i chorałów (Bach), w których piękno brzmienia zespolonych głosów wokalnych skierowane jest ku sferze „świętej rzeczywistości”.

Kompozycje na chór a cappella stanowią wyodrębnione części w  ramach wielkich form wokalno-instrumentalnych lub zakomponowane są jako utwory samodzielne, zazwyczaj dedykowane przyjaciołom lub związane z określonymi wydarzeniami. Warstwa słowna utworów zaczerpnięta jest z tekstów biblijnych i liturgicznych (liturgii łacińskiej, a także prawosławnej) o różnej formie, treści i charakterze (modlitewnym, pochwalnym, lamentacyjnym, błagalnym czy medytacyjnym).

Utwory na chór a cappella powstawały na przestrzeni ponad pół wieku – od napisanego w roku 1958 psalmu Będę Cię wielbił, Panie z Psalmów Dawida i sekwencji Stabat Mater (1962) z Pasji według św.Łukasza, przez Sicut locutus est (1973–74) z Magnificat i De profundis (1996) z Siedmiu Bram Jerozolimy, do błagalnej modlitwy Prosimy Cię, abyś nas na wieki nie wydawał (2009) z Kadiszu i wieloczęściowej Missa brevis, przeznaczonej w całości na chór a cappella. Jej prawykonanie miało miejsce 6 stycznia 2013 roku w kościele św. Tomasza w Lipsku. Wymienione utwory powstawały w różnym czasie i często pisane były odmiennym językiem dźwiękowym, jednak stanowią w twórczości kompozytora grupę utworów stosunkowo jednorodną z punktu widzenia cech stylu, co sam kompozytor potwierdził w wywiadzie: „Tak samo pisałem na chór 20 i 50 lat temu. To mój styl pisania muzyki chóralnej. Został przeze mnie odkryty w latach 50. i dalej będę pisał muzykę chóralną w takim stylu.

Program koncertu:

Agnus Dei – V część z „Polskiego Requiem”
Pieśń Cherubinów
De profundis

Missa brevis
Kyrie
Gloria
Sanctus
Benedictus
Benedicamus Domino
Agnus Dei

O gloriosa virginum

Wykonawcy:

Junger Kammerchor der Paderborn Dommusik (dyr. Gabriele Sichler-Karle)

Cracow Singers (dyr. Karol Kusz)

dyrygent: Maciej Tworek


Projekt zrealizowano z udziałem środków Fundacji współpracy Polsko – Niemieckiej

fot. Irena Przeliosz

Share:
  • 627
  • 0