UROCZYSTOŚĆ OTWARCIA
Koncepcja artystyczna uroczystości otwarcia Muzeum w Markowej oparta jest na pomyśle skupiającym trzy współgrające i przenikające się ze sobą środki wyrazu artystycznego: dźwięk, obraz i słowo. Każde następujące po sobie punkty wieczoru będą zamkniętym segmentem-opowieścią, a łącznikami między poszczególnymi elementami będzie warstwa muzyczna lub dźwięki instalacji audialnej.
Program artystyczny przygotowany na uroczystość otwarcia zakłada odwołanie się do ludzkiej solidarności i współodczuwania. Narracja będzie zbudowana na historii rodziny Ulmów, z podkreśleniem, że polskich rodzin pomagających Narodowi Żydowskiemu było znacznie więcej i że powstałe muzeum jest miejscem pamięci o nich wszystkich.
W warstwie muzycznej będziemy mogli usłyszeć śpiewającego i grającego na fortepianie Stanisława Soykę, któremu towarzyszyć będzie chór Cracow Singers. Artyści wykonywać będą psalmy ze Starego Testamentu Pisma Świętego. Drugim elementem warstwy dźwiękowej będzie słuchowisko radiowe, które opowiadać będzie życie Markowej przed wojną oraz historię Rodziny Ulmów. Muzyka i dźwięk w niekonwencjonalny sposób będą obecne również w dalszej, oficjalnej części uroczystości, podobnie jak wizualizacje przestrzenne i efekty świetlne.
MUZEUM W MARKOWEJ – idea, cel, artystyczna wizja
Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej imienia Rodziny Ulmów w Markowej to pierwsza polska instytucja muzealna zajmująca się problematyką Polaków ratujących Żydów podczas okupacji niemieckiej. Dotychczas nie było placówki, która w szerokim kontekście II wojny światowej i okupacji niemieckiej w usystematyzowany sposób prezentowałaby sylwetki Polaków, którzy mimo zagrożenia życia swojego i swoich bliskich zdecydowali się pomagać Żydom skazanym przez Niemców na zagładę.
Idea powstania MPRŻ zrodziła się w 2007 roku. Rok później Sejmik Województwa przyjął w tej sprawie uchwałę intencyjną. W 2010 r. rozstrzygnięto konkurs na koncepcję muzeum. Wygrało go biuro architektoniczne Nizio Design International – NDI. Minimalistyczna formuła architektoniczna ma w zamyśle podkreślać drastyczność ówczesnych wydarzeń i śmiertelne niebezpieczeństwo grożące osobom, które niosły pomoc Żydom.
Muzeum ma również nowoczesną, multimedialną scenografię. Eksponaty zostały opisane w trzech językach: polskim, angielskim i hebrajskim. Ekspozycja obejmie materiały archiwalne – m.in. druki i fotografie, a także filmy dokumentalne. Centralną część Sali stanowi symboliczne przedstawienie rodzinnego domu Ulmów.
RODZINA ULMÓW
Patronem muzeum jest rodzina Ulmów z Markowej, która dała schronienie ośmiorgu Żydom. Za ich ukrywanie Józef, Wiktoria (będąca w ciąży) oraz ich dzieci zostali rozstrzelani. Niemieccy Żandarmi zabili także Żydów.
W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się ich proces beatyfikacyjny. W 2004 r. odsłonięto w Markowej pomnik poświęcony rodzinie Ulmów. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.